مصالح ساختمان سبز شهر اندیشه قابل بازیافت است

 از میان همه ساختمان‌های سیمانی که در شهر اندیشه ساخته شده، یکی‌شان دوستدار ‏محیط‌ زیست است. یک ساختمان سفید رنگ که مصالحش قابل بازیافت است. برای روشنایی از نور روز ‏استفاده می‌کند، برای گرم کردن آب از انرژی خورشید، فاضلابش تصفیه می‌شود، کمترین مصرف گاز و برق ‏را دارد و کمترین دی اکسید کربن را به اتمسفر می‌فرستد.

اسمش را گذاشته‌اند ساختمان سبز. درحالی‌که ‏بهینه‌سازی انرژی و محیط‌ زیست در ساختمان‌ها در ایران فقط به پنجره‌های دو جداره – آن هم با هدف ‏کاهش سروصدا، نه ذخیره انرژی- ختم می‌شود، ساختمان سبز قرار است یک نمونه باشد.‏

طرح‌هایی با مضمون انرژی، محیط‌ زیست و  ایمني و سلامت در اَبَرشهرهایی مثل تهران، باید بیشتر از اینها ‏باشد. بررسی‌های آماری پروژه بهینه‌سازی انرژی و محیط‌ زیست در ساختمان (‏EEEB‏) این ضرورت را نشان ‏می‌دهد: میزان مصرف انرژی گاز ساختمان‌ها در ایران حدود چهار برابر متوسط دنیاست، یعنی هر ‏مترمربع حدود ٢٧مترمكعب. به علاوه بررسی سهم هر بخش در انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشي از تولید و ‏مصرف انرژی کشور در‌سال ١٣٩٣ نشان مي‌دهد که بخش ساختمان ٢٢,٨‌درصد (حدود یک چهارم) گازهای ‏گلخانه‌ای را تولید مي‌کند.

‏فقط یک قانون برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان در ایران وجود دارد: مبحث ١٩. این قانون ‏ضوابطی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی تعیین کرده و در آن اصول کلی اجرای عایق‌کاری حرارتی پوسته ‏خارجی، سیستم‌های تأسیسات گرمایی-سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تأمین آب گرم مصرفی و الزامات ‏طراحی سیستم روشنایی الکتریکی در ساختمان‌ها، برای بهینه‌سازی مصرف انرژی مشخص شده است، اما آنها ‏که دستی در ساخت‌وساز دارند می‌دانند که تقریبا هیچ‌کدام از این موارد رعایت نمی‌شود.

محیط‌ زیست و ‏صرفه‌جویی در مصرف انرژی هنوز موضوعی جدی برای بساز و بفروش‌ های ایران نیست. علیرضا اینانلو، مدیر ‏طراحی و ساخت ساختمان سبز هم همین را می‌گوید:   «مبحث ١٩ از دهه ٨٠ تدوین و الزامی شده و روی ‏عایق پوسته بیرونی ساختمان و پنجره‌های دو جداره خیلی تمرکز دارد.

پنجره‌های دوجداره را در ساختمان‌های جدید سطح شهر زیاد می‌بینیم، اما عایق‌های پوسته را نه.» او آلمان را مثال می‌زند که استاندارد ‏DNGB، ساختمان‌های بزرگ را ملزم می‌کند که امتیازی از ساختمان سبز داشته باشند یا دوبی که شبیه ‏چنین الزاماتی وضع کرده.

«در اروپا مسأله انرژی به بحران بزرگی تبدیل شده. روسیه زمستان‌ها گاز را قطع ‏ و اروپا را درباره انرژی تهدید می‌کند. به همین دلیل است که آنها به شکل جدی دنبال کاهش ‏مصرف انرژی‌اند، اما در ایران چه سازوکاری برای بهینه‌سازی مصرف انرژی وجود دارد؟ فقط همین مبحث ١٩ که در دوجداره‌سازی پنجره‌ها خلاصه شده و اجرای عایق دو جداره و تجهیزات دیگر در آن فرمالیته ‏است.» پیش‌بیني می‌شود که با رعایت کامل مبحث ١٩ ساختمان، می‌توان با استفاده از تجهیزات با راندمان بالا و ‏استفاده از سیستم‌های کنترلي ٥٠ – ٤٠‌درصد در مصرف سوخت صرفه‌جویي کرد؛ یعنی متوسط شاخص ‏مصرف سوخت از ٢٧مترمكعب به حدود ١٤مترمكعب می‌رسد و این میزان باز هم دو برابر میزان مصرف در ‏کشورهای اروپایي است.‏

گرمایش و سرمایش در یک ساختمان سبز

از صرفه‌جویی در مصرف انرژی گرفته تا رعایت آسایش ساکنان محله در حین ساخت و سرویس‌دهی به ‏باقی شهروندان محله؛ سازندگان این ساختمان می‌گویند با چنین خصوصیاتی، این ساختمان چهار طبقه سبز ‏فراتر از موضوع انرژی و با رویکرد سبز ساخته شده است. ‏

طبقه همکف موتورخانه‌ای دارد که تجهیزات گرمایشی و سرمایشی مستقر در آن هیچ شباهتی به موتورخانه‏های دیگر ندارد. برای گرمایش از دیگ چگالشی استفاده شده. طراح بنا می‌گوید:  «این دیگ گرمایی را که از ‏دودکش قرار است خارج شود استحصال و دوباره مصرف می‌کند.

در دیگ‌های معمولی چون گاز ‏با دمای خیلی بالا خارج می‌شود، لوله خروجی باید چدنی یا فولادی باشد، اما در این دیگ‌ها حداکثر انرژی ‏گرمایی گازی که خارج می‌شود ٣٥ تا ٥٠ درجه است.

هدررفت انرژی در کمترین میزان است.» طراحان، ‏انرژی مورد نیاز در بخش‌های مختلف ساختمان را تحلیل کرده‌اند و براساس تابستان گرم و خشک و ‏زمستان‌های سرد شهر اندیشه درباره سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی تصمیم گرفته‌اند.

«دما در این شهر ‏از منفی یک تا مثبت ٣٦درجه متغیر است. در تابستان بیشتر ساعت‌های کاری، در ساعت‌های گرم قرار می‌گیرد، ‏بنابراین عایق بودن دیواره‌های ساختمان اهمیت دارد. شفاف کردن جداره‌ها و زیاد کردن تعداد پنجره‌ها ‏هم استفاده از گرمایش طبیعی را ممکن کرد.»‏ در موتورخانه نشانه دیگری از یک ساختمان محیط‌زیستی پیداست؛ استفاده از آب خاکستری.

«در فلاش ‏تانک خانه‌های معمولی از آب زلال تصفیه شده آشامیدنی استفاده می‌شود، اما در این‌جا آبی که در روشویی ‏استفاده می‌شود، در مخزنی در زیرزمین ساختمان جمع می‌شود، تصفیه و گندزدایی می‌شود و برمی‌گردد ‏به فلاش تانک‌ها.

آبی که به لحاظ عفونت پاک است، اما برای آشامیدن به اندازه کافی تصفیه نشده.» برای ‏این کار نزدیک ٥٠‌درصد آب ساختمان تصفیه می‌شود. در شهر اندیشه که مثل تهران سیستم جمع‌آوری ‏فاضلاب شهری ندارد، دفع فاضلاب هم جور دیگری انجام می‌شود. «معمولا ساختمان‌ها فاضلاب را به چاه‌های جذبی هدایت می‌کنند که آلودگی آب‌های زیرزمینی و خاک را به دنبال دارد، اما ما مخازن سپتیک کار ‏گذاشته‌ایم:   فاضلاب در تانکی جمع می‌شود و دست آخر می‌آیند و لجن فاضلاب را می‌برند، حتی گاهی ‏پول هم می‌دهند. درنهایت یک پساب می‌ماند که به نوعی تصفیه می‌شود و جامداتش جدا می‌شود و می‌‏رود در فاضلاب جذبی. اگر هم زمانی این‌جا شبکه فاضلاب آمد می‌تواند به آن متصل شود.»‏

روی پشت بام، سلول‌های آبگرمکن خورشیدی کار گذاشته شده که آب را گرم می‌کند و می‌فرستد به ‏موتورخانه و در ساختمان توزیع می‌شود. در ساختمان سبز برای برق و آب گرم مصرفی از انرژی‌های تجدید ‏پذیر استفاده شده است؛ پنل‌های فوتوولتاژ برای برق و سلول‌های خورشید برای آب گرم مصرفی. اینانلو می‌‏گوید این سیستم، آب را تا ٤٠٠ درجه سانتیگراد گرم می‌کند و برای این‌که دمای بالا باعث ترکیدن لوله‌ها ‏نشود، یک پمپ آبچرخانی آن را به دمای مطلوب می‌رساند.

با این حساب ٦ ماه نخست‌سال گاز خاموش است و ‏آب با همین سلول‌های خورشیدی گرم می‌شود. نیروگاه خورشیدی این ساختمان ٥کیلووات ظرفیت دارد. ‏در طول روز ٣٥کیلووات ساعت برق تولید می‌کند و سهمش از تولید برق ساختمان، ٣٠‌درصد است.‏

علاوه بر اینها برای هر فضا از هیت ریکاوری استفاده شده؛ تجهیزاتی که خارجی است، اما «خیلی گران ‏نیست.» این سیستم هوای تازه ساختمان را تأمین می‌کند و دیگر نیازی به باز و بسته کردن پنجره‌ها و ‏هدررفتن انرژی نیست.‏ با همه این تجهیزات اگر قرار بود این ساختمان با مبحث ١٩ طراحی شود، برچسب ‏E‏ می‌گرفت؛ یعنی ٥١٤ ‏کیلووات ساعت در هر مترمربع، اما حالا با تمام ترفندهایی که برای ارتقا به کارگرفته شده، طراحان پیش‌بینی ‏کرده‌اند ساختمان سبز به رده ‏A‏ برسد؛ یعنی این ساختمان در‌ سال ٩٥ کیلووات ساعت انرژی مصرف می‌‏کند. از طرف دیگر کاهش مصرف انرژی به‌طور قابل ملاحظه‌ای تولید دی‌اکسیدکربن را در این ساختمان ‏کاهش خواهد داد.‏


مصالح بنا قابل بازیافت است
‏«یکی از چالش‌های مهم ایران برای رسیدن به اهداف ساختمان سبز این است که ساخت‌وساز با چرخه ‏تولید انطباق ندارد. ما در حوزه مصالح تهیه‌شده از مواد بازیافتی بسیار فقیریم. تقریبا هیچ‌گونه مصالح ‏بازیافتی در ایران وجود ندارد، کارخانه‌ای نیست که از مواد بازیافتی، موزاییک یا پنل دیواری تهیه کرده باشد.

‏این درحالی است که در ساختمان سبز  لازم است مواد و مصالحی که تولید می‌شود، قابل دفع در ‏طبیعت و قابل بازیافت باشد.» اینانلو این را می‌گوید و اسکلت فلزی ساختمان را مثال می‌زند که قابل ‏بازیافت است؛ این اسکلت با اتصالات پیچ‌ومهره ساخته شده و موقع ساخت به صورت پیش‌ساخته به محل ‏آمده است، بدون هیچ سروصدایی برای منطقه مسکونی شهری. به علاوه زمانی که عمر مفید ساختمان ‏تمام شد، اتصالاتش به راحتی باز می‌شود و خود اسکلت فلزی قابل بازیافت است. ‏

برای روشنایی، نور روز کافی است
در معماری و طراحی ساختمان سبز جداره‌ها اغلب شفافند و از نور طبیعی روز استفاده می‌شود. به گفته مدیر ‏طراحی و ساخت ساختمان سبز این شفافیت منظر خوبی برای بنا ایجاد کرده و به‌عنوان یک اداره، ‏مراجعان دید کافی به بنا دارند. این یکی از استانداردهای ساختمان‌های سبز است.

در طول روز در تمام ‏فضای اداری بدون روشن‌کردن لامپ، روشن است. به این وسیله نیاز به انرژی برق برای روشنایی تا حد ‏امکان کاهش پیدا کرده است. علاوه بر این دو تراس در شرق و غرب طبقه دوم قرار است به فضای سبز ‏تبدیل شود، چون مطابق استاندارد «٣٠‌درصد فضای قابل تردد باید فضای سبز باشد.»‏

استفاده از روشنایی روز، چراغ‌های ال‌ای‌دی کم‌مصرف و سیستم ‏VRF‏ برای سرمایش و گرمایش و تهویه ‏مطبوع که بسته به نیاز، انرژی مصرف می‌کند، علاوه بر این عایق‌بندی پوسته بیرونی ساختمان، از ‏راهکارهای کاهش مصرف انرژی در این بناست.‏

این مطلب را از دست ندهید :   اندیشه چجور جاییه؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *